Η Mη-Λεκτική επικοινωνία σαν δεξιότητα του Συμβούλου

 Δεν μπορούμε παρά να επικοινωνούμε σαν ανθρώπινα όντα! Η ζωή μας όλη είναι μια διαδικασία επικοινωνίας! Η ολική επικοινωνία συντελείται μέσω της λεκτικής και της μη λεκτικής οδού. Από αυτές η λεκτική οδός εκφράζει το γνωσιακό μέρος της επικοινωνίας και η μη λεκτική το συναισθηματικό μέρος, αυτής. 

Η επικοινωνία είναι:

7% Λέξεις

38% Τονικότητα – Μη λεκτική επικοινωνία

55% Εκφράσεις, Γλώσσα σώματος - Μη λεκτική επικοινωνία

Ακόμη και όταν αν δεν μιλάμε, το σώμα επικοινωνεί! Όταν αλλάζουμε την τονικότητα της φωνής, κάνουμε εκφράσεις, χειρονομίες ή στάσεις σώματος, τότε επικοινωνούμε μη λεκτικά. Συχνά η μη λεκτική επικοινωνία, είναι αυτή που προδίδει τη διάθεσή μας, τα συναισθήματά μας, τη γνώμη για τον εαυτό μας, τους άλλους και τα γεγονότα.  Οτιδήποτε μπορεί να μεταδοθεί, πέρα από το λόγο, είναι ένας τρόπος μη λεκτικής επικοινωνίας. 

Οι πληροφορίες που μεταδίδονται στο περιβάλλον μας μέσω της μη λεκτικής επικοινωνίας είναι πολύ περισσότερες από αυτές της λεκτικής.  Η μη λεκτική επικοινωνία  παίζει τον κύριο ρόλο στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και η κατάλληλη χρήση της προσφέρει στο άτομο ικανοποιητικές σχέσεις, οι οποίες είναι το κλειδί για την εξωτερική ευημερία, τη συναισθηματική ευτυχία και τη ψυχική ισορροπία. 

Όταν τα μηνύματα της λεκτικής και της μη λεκτικής επικοινωνίας ταυτίζονται, έχουμε μια αρμονική επικοινωνία. Σε αντίθετη περίπτωση παράγεται το λεγόμενο διπλό μήνυμα και δημιουργείται η ασυνέπεια, μεταξύ της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας. 

Τα κυριότερα μέρη της μη λεκτικής επικοινωνίας είναι:

1.  Η Οπτική Επαφή

Η οπτική επαφή είναι ίσως το μέρος της μη λεκτικής επικοινωνίας  από το οποίο κάποιος μπορεί να συλλέξει τις περισσότερες πληροφορίες. Ο Σύμβουλος μπορεί να δει ή να υποθέσει μέσα από την οπτική επαφή, τα συναισθήματα, την κοινωνική θέση, το επάγγελμα, την αυτό-αξία, την αξιοπιστία αυτών που εκφράζει, την ικανότητα για κοινωνικές σχέσεις και την ικανότητα συγκέντρωσης του Συμβουλευόμενου. Το βλέμμα καθορίζει ακόμη τη φύση και το στάδιο  της θεραπευτικής σχέσης και μέσω αυτού ανταλλάσσονται συναισθήματα μεταξύ των συμβαλλομένων και ρυθμίζει την ποιότητα μιας συνεδρίας. Η εστίαση του βλέμματος σε ένα άτομο δείχνει ενδιαφέρον και προσφέρει το έναυσμα για αλληλεπίδραση, ενώ η αποστροφή του βλέμματος μπορεί να δείχνει αποφυγή, αποσύνδεση ή και τη λήξη μιας συνεδρίας. Η διάρκεια του βλέμματος στις κοινωνικές επαφές συνήθως κυμαίνεται από 2 έως 7 δευτερόλεπτα, ενώ το καθημερινό τυπικό βλέμμα δεν διαρκεί περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο.

2. Η Τονικότητα

Δεν έχουν αξία μόνο αυτά που λέγονται σε μια συνεδρία αλλά και πως λέγονται. Όταν μιλάμε, οι άλλοι διαβάζουν τη φωνή μας ώστε να ακούσουν τις λέξεις. Η ένταση της φωνής μας και ο τόνος καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό το είδος της επικοινωνίας. Μπορούμε να παρατηρήσουμε πως ο τόνος της φωνής μας αλλάζει για να υποδηλώσει θυμό, λύπη, σαρκασμό, αγάπη ή αυτοπεποίθηση.

3. Η Εξωτερική Εμφάνιση

Η εξωτερική εμφάνιση τόσο του Συμβούλου όσο και του Συμβουλευόμενου είναι ενδεικτική του μηνύματος που θέλουν να εξωτερικεύσουν στο κοινωνικό σύνολο όσον αφορά τις αξίες τους, τη συναισθηματική τους κατάσταση, την εργασία, τη θρησκεία, το πολιτικό κόμμα ή και την ιδεολογική ομάδα στην οποία ανήκουν. Η εξωτερική εμφάνιση του ατόμου διαφέρει από τα άλλα είδη λεκτικής επικοινωνίας, γιατί αλλάζει και διαμορφώνεται  ανάλογα και με το τι θεωρείται μόδα την κάθε εποχής.

4. Οι  Εκφράσεις του προσώπου

 Οι εκφράσεις των προσώπων σε μια συνεδρία μας δίνουν πληροφορίες για τον συναισθηματικό κόσμο των συμβαλλομένων, ακόμη και αν αυτοί δεν εκφράζονται λεκτικά ή εκφράζουν διαφορετική ποιότητα συναισθημάτων. Ο Paul Ekman μετά από έρευνα, ακόμη και σε ιθαγενείς έδειξε πως οι εκφράσεις των έξι βασικών συναισθημάτων: Χαρά, Έκπληξη, Φόβος, Θυμός, Θλίψη και Αηδία, έχουν έναν σχεδόν οικουμενικό χαρακτήρα και μπορούν να αποκωδικοποιηθούν σωστά από τους περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο. Το χαμόγελο, ακόμη, αποτελεί σπουδαία  κοινωνική δεξιότητα και συχνά είναι ένα σημαντικό «χάδι» στη θεραπευτική σχέση.

5. Η Γλώσσα του Σώματος  

Οι ασυνείδητες  στάσεις του σώματος του Συμβούλου και του Συμβουλευόμενου μπορούν να φέρνουν στο προσκήνιο παλιούς ή τωρινούς τους ρόλους και να υποδηλώνουν, την αυτό-εικόνα, την αυτοπεποίθηση και τη συγκινησιακή τους κατάσταση. Σε μια συνεδρία, οι στάσεις και οι κινήσεις του σώματος μπορεί να είναι ενδεικτικές για το βαθμό συμπάθειας, έλξης ή αντιπάθειας των αλληλεπιδρώντων. Αν και το άτομο είναι ο κύριος εκφραστής των συναισθημάτων, συχνά σε μία ηθελημένη απόκρυψη των συναισθημάτων, οι στάσεις και οι κινήσεις του σώματος είναι αυτές που προδίδουν την εσωτερική του κατάσταση.

6. Οι Χειρονομίες

Οι χειρονομίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την καθημερινότητά μας. Κάνουμε κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις με τα χέρια μας όταν διαφωνούμε, όταν συγκινούμαστε, όταν θυμώνουμε και συχνά όλα αυτά εκφράζουν την συναισθηματική μας κατάσταση χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Παρ’ όλα αυτά, η σημασία κάποιων χειρονομιών μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την κουλτούρα που έχει μεγαλώσει το άτομο.

7. Το  Άγγιγμα

Επικοινωνούμε έντονα μέσω του αγγίγματος. Μπορούμε να νιώσουμε τα διαφορετικά μηνύματα που μπορεί να δώσει ένα τρέμουλο στα χέρια, μια ζεστή αγκαλιά, μια δυνατή χειραψία, ένα άγγιγμα στον ώμο.

8. Ο Ζωτικός χώρος

Κάθε ένας από εμάς διεκδικεί γύρω από το φυσικό του σώμα μία προσωπική περιοχή ασφαλείας, τον επικαλούμενο ζωτικό χώρο. Το μέγεθος του ζωτικού χώρου εξαρτάται από ψυχολογικούς, νοητικούς, συναισθηματικούς και πολιτισμικούς  παράγοντες. Η απόσταση μεταξύ των ατόμων είναι δηλωτική για τη σχέση με τον εαυτό τους και τους άλλους, Στην σημερινή δυτική κοινωνία μας ισχύουν, σαν μια γενική τοποθέτηση, τέσσερις ζώνες:

-          Η ζώνη οικειότητας όπου είναι μεταξύ 15 και 45 εκατοστών.

-          Η προσωπική ζώνη όπου είναι μεταξύ 46 και 122 εκατοστών.

-          Η κοινωνική ζώνη όπου είναι μεταξύ 123 και 360 εκατοστών

-          Η δημόσια ζώνη, όπου ξεπερνά τα 3,6 μέτρα.

7. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

Ένας άλλος τρόπος που επικοινωνούν σήμερα οι άνθρωποι, είναι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ο Σύμβουλος μπορεί μέσα από τα ΜΚΔ να λάβει αρκετά στοιχεία για τον Συμβουλευόμενο. Φυσικά κοιτώντας τον τρόπο της λεκτικής του επικοινωνίας, αλλά κυρίως μέσα από τις φωτογραφίες και βίντεο που ανεβάζει κατά καιρούς. Έτσι μπορεί να έχει ένα μεγάλο χρονικό πεδίο έρευνας της εξελικτικής ψυχικής, συναισθηματικής και νοητικής κατάστασης του Συμβουλευόμενου. Ακόμη και από τις φωτογραφίες του προφίλ μπορεί να βγάλει αρκετά συμπεράσματα για τον ψυχικό κόσμο, τα συναισθήματα και την αυτό-αξία του.

Ο Σύμβουλος ερμηνεύει εσωτερικά τη μη-λεκτική επικοινωνία που έχει μαζί του ο Συμβουλευόμενος και είτε εξωτερικεύει αυτή την ερμηνεία σαν υπόθεση, σαν ασυνέπεια ή σαν παρατήρηση, είτε τη σημειώνει στη μνήμη του για μελλοντική διερεύνηση, χρησιμοποιώντας πάντα σαν πυξίδα του  την καίρια ερώτηση «είναι αυτό που θα εξωτερικεύσω για το καλό και τη θετική εξέλιξη της θεραπείας του συμβουλευόμενου;»

Ακόμη η μη λεκτική επικοινωνία του Συμβούλου προς τον Συμβουλευόμενο είναι καίριας σημασίας καθώς επιδρά άμεσα, στην συναισθηματική του κατάσταση και αποτελεί σημαντικό στοιχείο της θεραπευτικής σχέσης.

Η ικανότητα να καταλαβαίνει και να χρησιμοποιεί τα σήματα της Μη-Λεκτικής Επικοινωνίας, είναι ένα ισχυρό εργαλείο, για τον Σύμβουλο, γιατί μπορεί:

• Να ενισχύσει, να τροποποιήσει, να συμπληρώσει, να τονίσει ή να διαψεύσει το λεκτικό μήνυμα.
• Να διαχειριστεί την εντύπωση που δίνει στον Συμβουλευόμενο.
• Να δημιουργήσει και να ορίσει το είδος της σχέσης που επιθυμεί.
• Να εκφράσει καλύτερα τα συναισθήματά του και να κινητοποιήσει τον Συμβουλευόμενο να εκφράσει τα δικά του.
• Να δώσει το μη λεκτικό μήνυμα ότι ακούει με ενσυναίσθηση τα θέματα που του φέρνει ο Συμβουλευόμενος, με σκοπό να βρουν μαζί την καλύτερη επιθυμητή  λύση.

Spyros Kapnias - Garudananda Advance Certified Regression Therapist - Spirit and Energy Release Certification - Inner Child - Life Between Lifes / Εκπ. Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας / Εκπ. Body Centering Psychotherapy Gestalt / Master & Trainer in Hypnotherapy / Certified “Swan” Hypnotherapy / Master NLP - Coaching - Time Line Therapy / Certified Energy Psychology Certification - Master in Acupressure & EFT / Certified Master Ho'oponopono / Reiki Master / Advance Breathwork & Pranayama Trainer / Senion Yoga Teacher and Trainer / Healing Code Certification, Yoga Nidra Senior Teacher, Lucid Dreaming Certification.