Η Αποτελεσματικότητα της Ψυχοθεραπείας

Παρουσίαση από τον Σπύρο Καπνιά (Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας και Αναδρομικό Υπνοθεραπευτή & την Χριστινα Μπόρος Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπεύτρια

31/12/2025 Παρασκευή 07.00μμ

Καλησπέρα σε όλους και ευχαριστούμε που είστε σήμερα εδώ μαζί μας.

Σήμερα θα διαπραγματευθούμε ένα θέμα που απασχολεί όλους όσους ενδιαφέρονται για τις ψυχοθεραπευτικές πρακτικές και προσεγγίσεις και είναι «Είναι η Συμβουλευτική και η Ψυχοθεραπεία αποτελεσματικές;»

01. Γιατί είναι σημαντική η ψυχοθεραπεία?

Η ψυχοθεραπεία είναι σαν ένα ταξίδι αυτογνωσίας, όπου μέσα από συζητήσεις και άλλες ψυχοθεραπευτικές εφαρμογές με τον θεραπευτή, μπορείς να καταλάβεις καλύτερα τον εαυτό σου, τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές σου. Βοηθάει να βρεις λύσεις σε προβλήματα που σε απασχολούν, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι σχέσεις ή οι δυσκολίες στη ζωή σου. Ο στόχος είναι να νιώσεις καλύτερα και να αποκτήσεις εργαλεία για να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις της καθημερινότητας, βελτιώνοντας την ψυχική σου υγεία και ευημερία.

02. Οι Αμφιβολίες και η Καθιέρωση της Αποτελεσματικότητας

Η αμφιβολία αλλά και η καθιέρωση της αποτελεσματικότητας της Ψυχοθεραπείας, προέρχονται είτε από έρευνες και από τα αποτελέσματα που βιώνουν χειροπιαστά οι θεραπευόμενοι. Έτσι ας ξεκινήσουμε το ταξίδι μας, πρώτα από τις έρευνες.

02.01. Η αμφιβολία κατόπιν ερευνών

Η αμφιβολία για την μη αποτελεσματικότητα της Ψυχοθεραπείας ξεκίνησε το 1952 από τον Hans Eysenck ο οποίος δημοσίευσε μία επίμαχη μελέτη μετα-ανάλυση των ερευνών σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων («Τα αποτελέσματα της ψυχοθεραπείας - Μία αξιολόγηση»).

Το κυριότερο συμπέρασμα της μελέτης ήταν ότι ύστερα από 50 χρόνια θεραπευτικής πρακτικής, έρευνας και θεωρητικής μελέτης, δεν προέκυπτε ουσιαστικά ότι η ψυχοθεραπεία έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, ο Eysenck ανέφερε ότι «περίπου τα 2/3 μίας ομάδας ασθενών με νεύρωση θα αναρρώσουν ή θα βελτιωθούν σε σημαντικό βαθμό μέσα σε διάστημα περίπου δύο ετών μετά την έναρξη της διαταραχής τους, χωρίς να έχουν δεχθεί οποιουδήποτε τύπου θεραπευτική παρέμβαση». (Eysenck, 1952).

Ακολούθως, συγκρίνοντας τα ποσοστά αυτόματης ανάρρωσης με τα ποσοστά που παρατηρήθηκαν σε ασθενείς που ακολουθούσαν ψυχαναλυτικού τύπου ψυχοθεραπεία, διαπίστωσε ότι οι ασθενείς οι οποίοι ακολουθούσαν την ψυχοθεραπευτική παρέμβαση σημείωσαν βελτιώθηκαν κατά 44%, ενώ ότι οι ασθενείς που παρακολουθούνταν σε αραιότερα χρονικά διαστήματα από γενικούς ιατρούς παρουσίασαν μεγαλύτερη βελτίωση που πλησίαζε το 72%. Συνεπώς, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση και η ύφεση των συμπτωμάτων παρουσίαζαν αρνητική συσχέτιση.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η μελέτη του Eysenck προκάλεσε την αντίδραση των ψυχοθεραπευτικών κύκλων. Οι βασικότερες ενστάσεις των υποστηρικτών της ψυχοθεραπευτικής μεθόδου αφορούσαν τη μεθοδολογία της μελέτης του Eysenck, δηλαδή ότι οι μελέτες τις οποίες χρησιμοποίησε στη μετα-ανάλυσή του δεν ήταν μεθοδολογικά άρτιες λόγω ανεπαρκούς ελέγχου στα δείγματα των πληθυσμών τα οποία διερευνούσαν, μη υπολογισμού της βαρύτητας της διαταραχής και του ότι οι κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν για την ποσοτικοποίηση των παρεμβάσεων ήταν αδρές και μη έγκυρες.

02.02. Η καθιέρωση της αποτελεσματικότητας μέσω ερευνών

Οι αντιδράσεις που προκάλεσε η μελέτη του Eysenck έδωσαν ώθηση, στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, στις συστηματικότερες επιστημονικές έρευνες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων. . Μερικές από αυτές είναι:

(Seligman, 1995) Οι άνθρωποι έχουν λιγότερα συμπτώματα και καλύτερη ζωή μετά από ψυχοθεραπεία απ’ ότι προηγουμένως; Η απάντηση που δίνει η μελέτη του Ινστιτούτου Καταναλωτών (των Η.Π.Α.) είναι ένα ξεκάθαρο ‘ναι’.»

(Hubble, Duncan και Miller, 1999) Σε ανασκόπηση των δεδομένων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ψυχοθεραπευτικών μεθόδων κατέληξαν στο αισιόδοξο συμπέρασμα ότι: η αποτελεσματικότητα της Ψυχοθεραπείας είναι πλέον αποδεδειγμένη.

(Ahn & Wampold, 2001) Κατά την δεκαετία του 1980 τεκμηριώθηκε ότι η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές.»

03. Οι έρευνες

03.01. Κατάθλιψη

Hollon et al. (2005) Ψυυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή στη θεραπεία της κατάθλιψης. Αρχεία Γενικής Ψυχιατρικής.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή (RCT) συνέκρινε τη γνωστική θεραπεία (CT) και τη φαρμακευτική αγωγή για την κατάθλιψη. Διαπίστωσε ότι η CT ήταν εξίσου αποτελεσματική με τη φαρμακευτική αγωγή στη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης, με λιγότερες υποτροπές μακροπρόθεσμα για όσους έλαβαν CT.

Βασικό εύρημα: Η CBT βρέθηκε να παράγει διαρκή οφέλη που ξεπέρασαν τη φαρμακευτική αγωγή.

Cuijpers et al. (2013) - "Ψυχοθεραπεία για κατάθλιψη σε ενήλικες: Μια μετα-ανάλυση συγκριτικών μελετών αποτελεσμάτων", Journal of Affective Disorders.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η μετα-ανάλυση εξέτασε 17 μελέτες που συνέκριναν διαφορετικούς τύπους ψυχοθεραπείας για να καθορίσουν την αποτελεσματικότητά τους στη θεραπεία της κατάθλιψης. Διαπίστωσε ότι η ψυχοθεραπεία (ειδικά η CBT) ήταν εξαιρετικά αποτελεσματική και παρήγαγε μόνιμες βελτιώσεις στα καταθλιπτικά συμπτώματα.

Βασικό εύρημα: Η CBT ήταν μία από τις πιο αποτελεσματικές ψυχοθεραπείες για τη μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης, με αποτελέσματα παρόμοια ή ανώτερα από εκείνα των φαρμακολογικών θεραπειών.

Μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο JAMA (2016) διαπίστωσε ότι οι ψυχοθεραπείες, ιδιαίτερα η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη θεραπεία της κατάθλιψης, με αποτελέσματα συγκρίσιμα με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

03.02. Αγχώδεις διαταραχές

Hofmann et al. (2012) - "Η αποτελεσματικότητα της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας: Μια ανασκόπηση των μετα-αναλύσεων", Γνωστική θεραπεία και έρευνα.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η μετα-ανάλυση εξέτασε την αποτελεσματικότητα της CBT στη θεραπεία διαταραχών άγχους, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής πανικού, της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής (GAD) και της διαταραχής κοινωνικού άγχους. Η ανασκόπηση διαπίστωσε ότι η CBT είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη μείωση των συμπτωμάτων άγχους.

Βασικό εύρημα: Η CBT μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα άγχους σε πολλαπλές αγχώδεις διαταραχές, με αποτελέσματα που διήρκεσαν ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.

Olatunji et al. (2013) - "Γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία για διαταραχές άγχους: Μια μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο δοκιμών", Journal of Clinical Psychiatry.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η μετα-ανάλυση 58 μελετών διαπίστωσε ότι η CBT ήταν αποτελεσματική για μια σειρά διαταραχών άγχους, με στοιχεία που δείχνουν σημαντικές βελτιώσεις στα συμπτώματα για άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία CBT.

Βασικό εύρημα: Η CBT ήταν σημαντικά πιο αποτελεσματική από τις θεραπείες με εικονικό φάρμακο, επιδεικνύοντας σημαντική βελτίωση για τα συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος.

Leichsenring et al. (2004) - "Η αποτελεσματικότητα της ψυχοδυναμικής θεραπείας και της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας στη θεραπεία των διαταραχών προσωπικότητας", American Journal of Psychiatry.

Περίληψη μελέτης: Αυτό το RCT συνέκρινε την ψυχοδυναμική θεραπεία (PDT) και τη CBT στη θεραπεία ασθενών με διαταραχές προσωπικότητας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με άγχος και κατάθλιψη. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ψυχοδυναμική θεραπεία ήταν εξίσου αποτελεσματική με τη CBT για πολλούς ασθενείς, με κάποιες ενδείξεις μακροπρόθεσμων οφελών.

Βασικό εύρημα: Η ψυχοδυναμική θεραπεία έδειξε μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στα συμπτώματα, ιδιαίτερα όταν οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε θεραπεία για μεγάλες διάρκειες (π.χ. 12-24 μήνες).

Shedler (2010) - "Η αποτελεσματικότητα της ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας", Αμερικανός ψυχολόγος.

Περίληψη μελέτης: Η ανασκόπηση του Shedler για πολυάριθμες μελέτες σχετικά με την ψυχοδυναμική θεραπεία βρήκε ισχυρές ενδείξεις για την αποτελεσματικότητά της στη θεραπεία της κατάθλιψης και του άγχους. Η ανασκόπηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ψυχοδυναμική θεραπεία έχει σημαντική εμπειρική υποστήριξη για την ικανότητά της να μειώνει τα συμπτώματα των διαταραχών της διάθεσης και να βελτιώνει τη συνολική λειτουργία.

Βασικό εύρημα: Η ψυχοδυναμική θεραπεία παρήγαγε μόνιμες αλλαγές στη συναισθηματική λειτουργία, προσφέροντας σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς με κατάθλιψη και άγχος.

Μια μετα-ανάλυση στο Psychological Bulletin (2006) διαπίστωσε ότι η CBT είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στη θεραπεία διαταραχών άγχους, με στοιχεία που δείχνουν σταθερή βελτίωση μετά τη θεραπεία. Έρευνα στο The Lancet Psychiatry (2021) υποστηρίζει περαιτέρω τη CBT ως την πιο αποτελεσματική μορφή ψυχοθεραπείας για το άγχος.

03.03. Ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές

Μια μετα-ανάλυση στο Behavior Research and Therapy (2015) διαπίστωσε ότι το ERP μειώνει σημαντικά τα συμπτώματα OCD, με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μετά τη θεραπεία.

03.04. Μετατραυματικό στρές PTSD

Resick et al. (2015) - "Μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή για τη δοκιμή της αποτελεσματικότητας της θεραπείας γνωστικής επεξεργασίας για PTSD", Εφημερίδα της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης.

Περίληψη μελέτης: Αυτό το RCT εξέτασε την αποτελεσματικότητα της Γνωσιακής Θεραπείας Επεξεργασίας (CPT), μιας μορφής CBT εστιασμένης στο τραύμα, για PTSD. Η μελέτη διαπίστωσε ότι η CPT ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική στη μείωση των συμπτωμάτων PTSD και στη βελτίωση της συνολικής ψυχικής υγείας.

Βασικό εύρημα: Η CPT μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα PTSD και αποδείχθηκε αποτελεσματική για ασθενείς με στρατιωτικό και πολιτικό τραύμα.

Cohen et al. (2004) - "Θεραπεία PTSD με γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία: Μια μετα-ανάλυση", Journal of Consulting and Clinical Psychology.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η μετα-ανάλυση εξέτασε την αποτελεσματικότητα διαφόρων γνωστικών-συμπεριφορικών θεραπειών, συμπεριλαμβανομένης της CBT εστιασμένης στο τραύμα, για τη θεραπεία της PTSD. Η ανάλυση διαπίστωσε ότι η CBT είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για το PTSD, ειδικά όταν το τραύμα ήταν ο πρωταρχικός στόχος της θεραπείας.

Βασικό εύρημα: Η CBT εστιασμένη στο τραύμα μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα PTSD και οδήγησε σε σημαντικές βελτιώσεις σε άλλα συμπτώματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη.

Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο The Lancet (2018) έδειξε ότι το TF-CBT είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στη μείωση των συμπτωμάτων PTSD και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των επιζώντων τραύματος.

03.05. Οριακή διαταραχή προσωπικότητας

Linehan et al. (2006) - "Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία για Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας", Αρχεία Γενικής Ψυχιατρικής.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή εξέτασε την αποτελεσματικότητα της DBT στη θεραπεία της οριακής διαταραχής προσωπικότητας (BPD). Η μελέτη διαπίστωσε ότι η DBT οδήγησε σε σημαντικές μειώσεις του αυτοτραυματισμού, της συναισθηματικής δυσλειτουργίας και του αυτοκτονικού ιδεασμού μεταξύ των ατόμων με BPD.

Βασικό εύρημα: Η DBT ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική στη μείωση των συμπτωμάτων της BPD και ήταν ανώτερη από τις συνήθεις θεραπείες όσον αφορά τη μείωση του αυτοτραυματισμού και τη βελτίωση της συναισθηματικής ρύθμισης.

McMain et al. (2012) - "Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία για Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας: Μια Μετα-Ανάλυση", Journal of Consulting and Clinical Psychology.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η μετα-ανάλυση εξέτασε αρκετές μελέτες σχετικά με το DBT για BPD. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η DBT μείωσε σημαντικά τη συναισθηματική δυσλειτουργία, την αυτοκτονική συμπεριφορά και τη συνολική δυσφορία σε άτομα με BPD.

Βασικό εύρημα: Η DBT έδειξε σημαντική μείωση των συμπτωμάτων της BPD, με βελτιώσεις στη συναισθηματική ρύθμιση, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τις συμπεριφορές αυτοτραυματισμού.

03.06. Οικογενειακή θεραπεία για εφηβική κατάθλιψη και για διατροφικές διαταραχές

Lock et al. (2001) - "Οικογενειακή θεραπεία της νευρικής ανορεξίας: Η προσέγγιση Maudsley", Εφημερίδα της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η μελέτη διερεύνησε την αποτελεσματικότητα της οικογενειακής θεραπείας (FBT) για τη νευρική ανορεξία σε εφήβους. Διαπίστωσε ότι η οικογενειακή θεραπεία, ειδικά η προσέγγιση Maudsley, ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική στη θεραπεία της νευρικής ανορεξίας και ήταν πιο αποτελεσματική από την ατομική θεραπεία.

Βασικό εύρημα: Η FBT οδήγησε σε σημαντικές βελτιώσεις στην αποκατάσταση βάρους και την ψυχολογική λειτουργία για εφήβους με νευρική ανορεξία.

Weissman et al. (2016) - "Οικογενειακή θεραπεία για εφηβική κατάθλιψη: Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή", Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry.

Περίληψη μελέτης: Αυτό το RCT εξέτασε την οικογενειακή θεραπεία για την εφηβική κατάθλιψη και διαπίστωσε ότι η FBT βελτίωσε σημαντικά τα καταθλιπτικά συμπτώματα και τη δυναμική της οικογένειας.

Βασικό εύρημα: Η οικογενειακή θεραπεία ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική στη θεραπεία της κατάθλιψης σε εφήβους και παρήγαγε μόνιμες βελτιώσεις τόσο στα καταθλιπτικά συμπτώματα όσο και στις οικογενειακές σχέσεις.

03.07. Διατροφικές διαταραχές

Μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο The British Journal of Psychiatry (2017) επιβεβαιώνουν ότι η CBT είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη νευρική βουλιμία και τη νευρική ανορεξία, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με παρεμβάσεις που βασίζονται στην οικογένεια.

03.08. Μετα-αναλύσεις της ψυχοθεραπείας σε όλες τις διαταραχές

Cuijpers et al. (2016) - "Ψυχοθεραπεία για την κατάθλιψη σε ενήλικες: Μια μετα-ανάλυση συγκριτικών μελετών αποτελεσμάτων", Journal of Affective Disorders.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η μετα-ανάλυση εξέτασε την αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας για την κατάθλιψη συγκρίνοντας διαφορετικές θεραπευτικές μεθόδους. Διαπίστωσε ότι οι ψυχοθεραπείες, συμπεριλαμβανομένης της CBT και της ψυχοδυναμικής θεραπείας, ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικές για την κατάθλιψη.

Βασικό εύρημα: Η ψυχοθεραπεία βρέθηκε να είναι εξίσου ή πιο αποτελεσματική από τη φαρμακοθεραπεία για τη θεραπεία της κατάθλιψης, με μακροχρόνια αποτελέσματα για πολλά άτομα.

Chambless &; Ollendick (2001) - "Εμπειρικά υποστηριζόμενες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις: Αντιπαραθέσεις και αποδεικτικά στοιχεία", Ετήσια ανασκόπηση της ψυχολογίας.

Περίληψη μελέτης: Αυτή η ανασκόπηση ανέλυσε την αποτελεσματικότητα διαφόρων τύπων ψυχοθεραπείας σε διάφορες διαταραχές. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θεραπείες όπως η CBT και η θεραπεία έκθεσης υποστηρίζονται εμπειρικά για καταστάσεις όπως το άγχος, το PTSD, η κατάθλιψη και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Βασικό εύρημα: Πολλές μορφές ψυχοθεραπείας, ιδιαίτερα η CBT, βρέθηκαν να έχουν ισχυρή εμπειρική υποστήριξη για τη θεραπεία μιας σειράς καταστάσεων ψυχικής υγείας.

04. Μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα

Συνεχής βελτίωση: Η έρευνα δείχνει ότι τα οφέλη της ψυχοθεραπείας συχνά εκτείνονται πολύ πέρα από το τέλος της θεραπείας. Για παράδειγμα, μια μετα-ανάλυση στο American Psychologist (2011) διαπίστωσε ότι η ψυχοθεραπεία παράγει μόνιμες βελτιώσεις, με ορισμένα άτομα να συνεχίζουν να παρουσιάζουν βελτίωση ακόμη και μήνες ή χρόνια μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Μελέτες σχετικά με τη CBT για την κατάθλιψη έχουν διαπιστώσει ότι μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες αλλαγές στα πρότυπα σκέψης, μειώνοντας την πιθανότητα υποτροπής.

Μελέτες παρακολούθησης: Μακροχρόνιες μελέτες, όπως αυτές που δημοσιεύθηκαν στο Psychological Bulletin (2017), έχουν διαπιστώσει ότι οι πελάτες που υποβλήθηκαν σε ψυχοθεραπεία συχνά παρουσιάζουν συνεχή πρόοδο και διατήρηση της μείωσης των συμπτωμάτων χρόνια μετά τη θεραπεία. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για θεραπείες όπως η CBT και η IPT, οι οποίες επικεντρώνονται στην οικοδόμηση δεξιοτήτων που οι πελάτες μπορούν να εφαρμόσουν μόνοι τους μακροπρόθεσμα.

Προφανώς η άποψη που επικρατεί στους ερευνητικούς κύκλους είναι ότι η ψυχοθεραπευτική διαδικασία αποτελεί μία θετική, δυναμική και αποτελεσματική διαδικασία, η οποία με συνέπεια συμβάλλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των ατόμων τα οποία ασχολούνται με αυτή.

05. Όμως τι δυσκολεύει και τι διευκολύνει την ψυχοθεραπευτική διαδικασία?

Δεν υπάρχει «λάθος» στην ψυχοθεραπεία, αλλά είναι αλήθεια ότι μερικά πράγματα μπορεί να δυσκολέψουν τη διαδικασία. Αυτά συνήθως δεν είναι «λάθη» αλλά φυσιολογικές αντιστάσεις ή δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστούν είτε από την πλευρά του θεραπευόμενου, είτε από την πλευρά του θεραπευτή.

05.01. Από την πλευρά του θεραπευόμενου:

Έλλειψη ειλικρίνειας: Αν κάποιος φοβάται να μοιραστεί κάτι ή δεν νιώθει έτοιμος να ανοιχτεί, αυτό μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο. Είναι σημαντικό να υπάρχει ειλικρινής επικοινωνία.

Μη συνέπεια στις συνεδρίες: Η απουσία από συνεδρίες ή η ασυνέπεια μπορεί να διακόψει τη ροή της θεραπείας.

Αναμονή άμεσων αποτελεσμάτων: Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο. Κάποιοι απογοητεύονται όταν δεν βλέπουν γρήγορες αλλαγές.

Αποφυγή δύσκολων θεμάτων: Είναι κατανοητό να είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για οδυνηρά θέματα, αλλά αυτά συνήθως είναι εκείνα που χρειάζονται επεξεργασία.

Μη εφαρμογή όσων συζητούνται: Η ψυχοθεραπεία δεν τελειώνει στο γραφείο. Οι αλλαγές χρειάζονται προσπάθεια και εκτός συνεδριών.

Η θεραπεία είναι μια συνεργασία. Ο θεραπευτής είναι εκεί για να υποστηρίξει τον πελάτη, και ακόμα κι αν κάτι φαίνεται να "πάει στραβά", αυτό μπορεί να γίνει μια ευκαιρία για εξέλιξη και βαθύτερη κατανόηση.

05.02. Από την πλευρά του θεραπευτή

Θεραπευτική σχέση: Ένα κρίσιμο συστατικό της ψυχοθεραπείας είναι η θεραπευτική συμμαχία – η σχέση μεταξύ θεραπευτή και πελάτη. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Psychotherapy Research (2010) δείχνει σταθερά ότι μια ισχυρή, συνεργατική σχέση μεταξύ θεραπευτή και πελάτη είναι ένας από τους σημαντικότερους προγνωστικούς παράγοντες της επιτυχίας της θεραπείας. Στην πραγματικότητα, η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης είναι συχνά ένας πιο σημαντικός προγνωστικός παράγοντας θετικών αποτελεσμάτων από τον συγκεκριμένο τύπο θεραπείας που χρησιμοποιείται.

Συναισθηματική υποστήριξη και ενσυναίσθηση: Μελέτες έχουν δείξει ότι η ενσυναίσθηση και η συναισθηματική υποστήριξη στη θεραπεία οδηγούν σε υψηλότερη ικανοποίηση και πιο θετικά θεραπευτικά αποτελέσματα. Μια μετα-ανάλυση στην Ψυχοθεραπεία (2019) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ικανότητα του θεραπευτή να δημιουργήσει ένα υποστηρικτικό και ενσυναισθητικό περιβάλλον συνδέεται με σημαντική μείωση των συμπτωμάτων σε διάφορες διαταραχές ψυχικής υγείας.

Ασφαλές περιβάλλον: Ο θεραπευτής προσφέρει έναν χώρο όπου ο πελάτης μπορεί να μιλήσει ανοιχτά, χωρίς κριτική, φόβο ή ντροπή. Αυτό από μόνο του μειώνει το άγχος και ενισχύει την αυτοπεποίθηση.

Αναγνώριση προβλημάτων: Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να αρχίσει να καταλαβαίνει καλύτερα τις ρίζες των συναισθημάτων και των δυσκολιών του.

Αλλαγή τρόπου σκέψης: Ο θεραπευτής βοηθά να εντοπιστούν και να αντικατασταθούν αρνητικές ή δυσλειτουργικές σκέψεις με πιο ρεαλιστικές και υγιείς.

Αλλαγή συμπεριφοράς: Ο θεραπευτής δίνει πρακτικά εργαλεία και στρατηγικές για την αντιμετώπιση καταστάσεων και την αλλαγή των συνηθειών που δεν λειτουργούν.

Ενίσχυση της αυτογνωσίας: Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να κατανοεί τον εαυτό του καλύτερα, να διαχειρίζεται συναισθήματα και να παίρνει πιο συνειδητές αποφάσεις.

Μακροχρόνια αλλαγή: Η θεραπεία δεν θα έχει σκοπό να παρέχει μόνο προσωρινές λύσεις, αλλά βοηθά στη δημιουργία μακροπρόθεσμων αλλαγών στην ψυχική υγεία και ευημερία.

Ατομική προσαρμογή: Ο θεραπευτής προσαρμόζει τη διαδικασία στις ανάγκες και τους στόχους κάθε πελάτη.

Αντιμετώπιση του βαθύτερου προβλήματος: Ο θεραπευτής δεν επικεντρώνεται μόνο στα συμπτώματα, αλλά εξετάζει και τις βαθύτερες αιτίες, κάτι που οδηγεί σε πραγματική θεραπεία.

Αλληλεπίδραση και υποστήριξη: Η σχέση με τον θεραπευτή είναι καθοριστική. Η κατανόηση και η υποστήριξη που λαμβάνει ο πελάτης βοηθάει στην ψυχολογική ενδυνάμωση.

06. Συγκρίσεις με φάρμακα

Ψυχοθεραπεία εναντίον φαρμακευτικής αγωγής: Μελέτες που συγκρίνουν την ψυχοθεραπεία και τη φαρμακευτική αγωγή για καταστάσεις όπως η κατάθλιψη και το άγχος συχνά δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική με τη φαρμακευτική αγωγή, με λιγότερες παρενέργειες. Για παράδειγμα, μια μετα-ανάλυση στο JAMA Psychiatry (2014) διαπίστωσε ότι η ψυχοθεραπεία, ιδιαίτερα η CBT, ήταν εξίσου αποτελεσματική με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα στη θεραπεία της κατάθλιψης, με πολλά άτομα να παρουσιάζουν παρόμοια ή ανώτερα αποτελέσματα με την πάροδο του χρόνου. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική ως συμπλήρωμα στη φαρμακευτική αγωγή, παρέχοντας μια ολιστική προσέγγιση στην ψυχική υγεία.

Βιωσιμότητα χωρίς φαρμακευτική αγωγή: Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της ψυχοθεραπείας έναντι της φαρμακευτικής αγωγής είναι ότι συχνά παράγει μόνιμες αλλαγές που δεν απαιτούν συνεχή φαρμακολογική θεραπεία. Μια μελέτη στην Ψυχολογική Ιατρική (2010) διαπίστωσε ότι η CBT παρείχε πιο μακροχρόνια αποτελέσματα για την κατάθλιψη και το άγχος από τη φαρμακευτική αγωγή, με λιγότερες υποτροπές μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.

07. Τι δείχνουν οι έρευνες;

Έρευνες έχουν δείξει ότι η ψυχοθεραπεία: Μειώνει το άγχος, την κατάθλιψη και τις κρίσεις πανικού. Βελτιώνει τις σχέσεις και την ποιότητα ζωής.

Έχει παρόμοια ή και καλύτερα αποτελέσματα από τη φαρμακευτική αγωγή σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά σε συνδυασμό με αυτή.

Με λίγα λόγια, η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική γιατί δεν λύνει απλώς το «πρόβλημα», αλλά βοηθά τον άνθρωπο να αλλάξει τρόπο σκέψης, να δυναμώσει και να βρει καλύτερες λύσεις για τη ζωή του.

08. Συμπέρασμα

Τα στοιχεία που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας είναι τεράστια και καλύπτουν διάφορες καταστάσεις, πληθυσμούς και θεραπευτικές προσεγγίσεις. Τα βασικά ευρήματα περιλαμβάνουν:

Η ψυχοθεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη θεραπεία κοινών προβλημάτων ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη, το άγχος, το PTSD και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) είναι μία από τις πιο καλά ερευνημένες και τεκμηριωμένες προσεγγίσεις, επιδεικνύοντας ισχυρή αποτελεσματικότητα σε πολλαπλές συνθήκες.

Η θεραπευτική συμμαχία και η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης είναι κρίσιμοι παράγοντες για τον καθορισμό της επιτυχίας της θεραπείας.

Νευροβιολογικά και γνωστικά στοιχεία δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στον εγκέφαλο και να βελτιώσει τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Οι πολιτισμικές προσαρμογές ενισχύουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας για διαφορετικούς πληθυσμούς.

Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν συλλογικά τον σημαντικό ρόλο της ψυχοθεραπείας στη βελτίωση της ψυχικής υγείας και την ικανότητά της να παράγει διαρκή οφέλη για άτομα σε διάφορες καταστάσεις και υπόβαθρα.

Spyros Kapnias Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας με προσέγγιση Transactional Analysis Psychotherapy - Emotions Focused Therapy - Focusing Oriented Psychotherapy - Body Focused Psychotherapy Gestalt - Compementary Medical Hypnotherapist - Hypnosis & Gestalt Certification - Certified Past Lives Regression Therapist - Spirit and Energy Release Certification - Inner Child Certification - Certified Life Between Lives Regression Therapist / Master & Trainer in Hypnotherapy / Certified “Swan” Hypnotherapy / Master NLP - Coaching - Time Line Therapy / Certified Energy Psychology Certification - Master in Acupressure & EFT / Certified Master Ho'oponopono / Reiki Master / Advance Breathwork & Pranayama Trainer / Senion Yoga Teacher and Trainer / Healing Code Certification, Yoga Nidra Senior Teacher, Lucid Dreaming Certification